City Break w Polsce Mazowieckie

Płock – historyczna stolica Mazowsza

napisany przez Agata

Atrakcje Mazowsza

Płock kojarzy nam się z molo na Wiśle, petrochemią i… No właśnie? Z historyczną stolicą Mazowsza? Z jednym z najstarszych miast Polski? A może z drzwiami płockimi w katedrze na Wzgórzu Tumskim? Pewnie każdemu z czymś innym i tym wszystkim po trochu.

Dość powiedzieć, że Płock to ładne, położone po dwóch stronach Wisły, miasto. Jego zabytkowa część skoncentrowana jest na wiślanej skarpie, w dole zaś ciągną się bulwary – ścieżki spacerowe i rowerowe. I molo. Ze Wzgórza Tumskiego naszym oczom ukazuje się szeroko rozlana Wisła, horyzont zaś zamykają lasy Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Malownicze widoki zapewnione! 😊 Na Starym Rynku liczne kawiarenki zapraszają na kawę. Gdy zapuścić się głębiej w uliczki można znaleźć niesamowite murale i odkryć czar małych podwórek, gdzie czas jakby się zatrzymał. A jak ktoś kocha muzea to w Płock jest w tym temacie prawdziwym El Dorado. 

Płock to doskonały pomysł na jednodniowy wypad, taki mały citybreak. Leży dosłownie w połowie drogi między Warszawą a Toruniem, po 100km od każdego z nich. Z Łodzi jest niewiele więcej, 120km.

My wybraliśmy się do Płocka złotą jesienią.

(XI 2022)

 

Trochę historii

Wczesnośredniowieczne początki

Płock jest jednym z najstarszych polskich miast. U schyłku pierwszego tysiąclecia na dzisiejszym Wzgórzu Tumskim powstał warowny gród książęcy, a u jego stóp rozwinęła się osada. Gród obwarowano wałem drewniano-ziemnym, od strony Wisły umocniono go dodatkowo podwójną fosą. Uważa się, że właśnie od tego „płotu” pochodzi nazwa miasta

O politycznej i ekonomicznej pozycji miasta zadecydowały doskonałe warunki lokalizacyjne. Po pierwsze usytuowany na wysokiej wiślanej skarpie miał wyśmienite warunki obronne. Po drugie leżał na przecięciu się dróg handlowych – lądowych i wodnej – co sprzyjało rozwojowi handlu i napływowi pieniądza do miasta. Płock szybko zyskał rangę jednego z najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce pierwszych Piastów. W 1075 powstało biskupstwo płockie.

Rola stolicy państwa

Po wygnaniu z Polski Bolesława Śmiałego (1079), za rządów Władysława II Hermana, Płock pełnił rolę głównego ośrodka władzy w Polsce. Dlaczego? Książę Herman po prostu w Płocku rezydował i po objęciu władzy nigdzie się nie przeprowadził. Taka sama sytuacja miała zresztą miejsce za czasów panowania jego syna, Bolesława Krzywoustego.

Polska dzielnicowa

Po śmierci Krzywoustego w 1138 roku, Płock został stolicą księstwa dzielnicowego (dzielnicy przypadłej Bolesławowi Kędzierzawemu)

W 1237 roku znajdująca się przy grodzie osada otrzymała z rąk Konrada Mazowieckiego prawa miejskie.

Płock, jak i całe Mazowsze, znajdowało się pod władzą kolejnych książąt mazowieckich. Poszczególne ziemie powracały do Korony sukcesywnie na przestrzeni lat. 

Feralny wiek XVII

Miasto dynamicznie rozwijało się do XVII wieku. To stulecie jednak przyniosło kres jego świetności. Zarazy, pożary, głód, wojny szwedzkie, woja północna… i konkurencja ze strony Warszawy – nowej stolicy.

W wyniku II rozbioru Polski (1793) Płock znalazł się w zaborze pruskim, a w 1795 roku stał się stolicą Prus Nowowschodnich.

Wiek XX

W 1939 roku wraz z północnym Mazowszem Płock wcielono do Rzeszy.

Po II wojnie światowej stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. W 1960 roku rozpoczęto budowę kombinatu petrochemicznego (dzisiejsze PKN Orlen). W 1975 roku miasto zostało stolicą województwa płockiego (do reformy z 1999).

Atrakcje Płocka

Najważniejsze atrakcje Płocka skoncentrowane są w centrum, w niewielkiej odległości od siebie.

 

 Wzgórze Tumskie

Płock leży na ponad 50-metrowej skarpie nazywanej Wzgórzem Tumskim. To właśnie stąd rozpościerają się najpiękniejsze panoramy.

Jak na dłoni widzimy lewy brzeg z portowymi dźwigami stoczni rzecznej i monumentalnym budynkiem dawnego elewatora zbożowego. Wisła tworzy tu rozległy zbiornik zwany Jeziorem Włocławskim, po którym suną dostojnie żaglówki wypływające z pobliskiej mariny. Horyzont zamykają zaś lasy Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Na pierwszym planie mamy natomiast drogowo-kolejowy Most im. Legionów J. Piłsudskiego oraz molo.

Wzdłuż całego Wzgórza Tumskiego ciągną się spacerowe alejki. Odpocząć można na licznych ławeczkach. Nabrzeże wiślane z koroną skarpy łączą schody i schodki. W zasadzie na każdym odcinku trasy (5km od ZOO do Zalewu Sobótka) można wejść na wzgórze lub zejść nad Wisłę.

 

Bazylika Katedralna

Jest to jedna z najstarszych budowli sakralnych w Polsce i najcenniejszy zabytek Płocka.

W XII wieku, na miejscu zniszczonej wcześniejszej katedry, powstała budowla w stylu romańskim. To właśnie z  tamtego okresu pochodzą zamówione przez biskupa i odlane z brązu w Magdeburgu drzwi przedstawiające sceny z życia Jezusa i apostołów. Drzwi Płockie zostały zrabowane lub oddane (tu niezgodność historyków) i dziś w Płocku możemy oglądać ich kopię (a oryginał w soborze św. Zofii w Nowogrodzie Wielkim w Rosji).

Na przestrzeni kolejnych wieków katedra była wielokrotnie odbudowywana i przebudowywana. Dziś możemy zatem zobaczyć w jej bryle i wnętrzu zlepek architektury romańskiej, gotyckiej, renesansowej i barokowej.

W Kaplicy Królewskiej znajdują się sarkofagi ze szczątkami władców Polski – Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego oraz 15 książąt mazowieckich.

 

Zamek Książąt Mazowieckich

Za czasów panowania Mieszka I, pod koniec X wieku, na Wzgórzu Tumskim wzniesiono warowny gród książęcy. Większy, solidniejszy zamek postawił na początku XIV wieku książę Bolesław II mazowiecki a rozbudował go jeszcze i umocnił Kazimierz Wielki – król Polski i jednocześnie książę płocki. 

Do roku 1495  był siedzibą książąt mazowieckich, następnie przeszedł w ręce polskich królów.

Zygmunt Stary znaczną część zamku przekazał na potrzeby opactwa benedyktynów, królewską kamienicę lokując między zabudowaniami zakonnymi. Kolejne wieki przyniosły niestety już tylko zniszczenie. Po dru­giej woj­nie świa­to­wej budynek od­res­tau­ro­wa­no i w 1973 ro­ku prze­zna­czo­no na sie­dzi­bę Muzeum Diecezjalnego.

Zwiedzanie Muzeum Diecezjalnego: Godziny otwarcia, cennik

 

Stary Rynek

To otoczony kamienicami z XVIII i XIX wieku dawny plac targowy.

Wyznaczony został na początku XIV stulecia. Ukształtowany zresztą wtedy układ przestrzenny przetrwał z niewielkimi modyfikacjami do dziś. Znajdowały się tu zajazdy, oberże, z czasem w okalających plac kamienicach zaczęli zamieszkiwać zacni kupcy, a na parterach swoje podwoje otwierały najbogatsze sklepy. Kwitło życie towarzyskie, handlowe i kulturalne. 

Liczne pożary i pożogi wojenne dotykające Płock w XVII wieku przyczyniły się do wielkich zniszczeń. Dzisiaj na Starym Rynku możemy oglądać budynki pochodzące głównie z przełomu XVIII i XIX wieku.

Niemniej jednak znaleźć tam można też starsze. Jedną z najstarszych jest barokowa kamieniczka z końca XVII wieku (Stary Rynek 17). 

Zdecydowanie nowszy, bo z pierwszej połowy XIX wieku, jest budynek pod numerem Stary Rynek 8. To Dom Darmstadt, dawny Hotel Berliński. Przez dwa lata mieszkał w nim E.T.A. Hoffmann – twórca libretta do baletu „Dziadek do orzechów”.

Przy odchodzącej od rynku ul. Grodzkiej 2 stoi natomiast kamienica z XVIII wieku, w której w latach 60. mieszkał Stanisław Staszewski – naczelny architekt Płocka oraz poeta, ojciec Kazika Staszewskiego, autor słów i muzyki do śpiewanych przez Kult utworów „Celina”, „Baranek”, „Inżynierowie z Petrobudowy”, „Notoryczna narzeczona” i innych (tych z płyty Tata Kazika i Tata Kazika 2).

 

Ratusz

Północno-zachodnią pierzeję rynku zamyka klasycystyczny ratusz. Aktualny budynek zbudowany został w 1825 roku według projektu Jakuba Kubickiego (zaprojektował min. arkady na Zamku Królewskim w Warszawie – Arkady Kubickiego, budynki Kampusu Głównego UW, Belweder, pawilony rogatkowe w Warszawie i Płocku).

Z czasem administracja zaczęła się na tyle rozrastać, że do ratusza przyłączono dwie sąsiadujące kamienice. Tak to funkcjonuje do dziś. 

Co ciekawe pierwszy ratusz, który w XV wieku stanął na płockim rynku, znajdował się po przeciwnej jego stronie – w południowo-wschodniej części placu.

W Sali Sejmowej ratusza 23 września 1831 roku odbyło się ostatnie posiedzenie Sejmu Królestwa Polskiego przed wybuchem Powstania Listopadowego.

Na ratuszowej wieży codziennie o 12:00 odbywa się spektakl – pasowanie na rycerza młodego Bolesława Krzywoustego przez swojego ojca, Władysława Hermana. Wydarzenie to miało miejsce w 1100 roku.

Codziennie też (o 12:00 i 15:00) na wieży odgrywany jest hejnał.

 

Molo

Nie każde miasto położone nad rzeką ma molo. A Płock ma 😊.

Liczy ono 358 metrów długości i zostało zbudowane w 2010 roku (po perturbacjach oddane do użytkowania w 2012). Molo ciągnie się równolegle do linii brzegowej Wisły, okala przystań żeglarką, na końcu zaś czeka na spacerowiczów kawiarnia – Cafe Molo (chociaż w niedzielę na początku listopada była już nieczynna).

Zlokalizowane jest u podnóża Wzgórza Tumskiego, spacerując po min możemy więc podziwiać od dołu, z perspektywy rzeki, katedrę i zamek.

 

Bulwary nad Wisłą

W Płocku spacerować można nie tylko szczytem Wzgórza Tumskiego, ale też dołem, tuż przy Wiśle. Są tam alejki spacerowe i ścieżka rowerowa. Jest plac zabaw.

Na bulwarach, przy wejściu na molo są toalety – wiedza ta może nieraz zadecydowanie uprzyjemnić pobyt 😊. (czynne w sezonie)

 

Kościół Mariawitów

(ul. Kazimierza Wielkiego 27)

Wybudowany w 1914 roku zespół klasztorno-katedralny Kościoła Starokatolickiego Mariawitów to budowla przyciągająca oczy swą niezwykłą architekturą angielskiego neogotyku.

Mariawici to jedyny na świecie nurt chrześcijaństwa mający rdzennie polskie korzenie. Zapoczątkowała go siostra Feliksa Kozłowska, która w 1893 roku doznała objawienia. Nurt ten opiera się na kulcie Maryi oraz na pierwotnych katolickich zasadach wiary i moralności odrzucając wszelkie dogmaty ustalone w późniejszym czasie.

Nazwa Mariawityzm pochodzi od łacińskiego Mariae vitam (imitantes), czyli „(naśladujący) życie Maryi”. Dziś Kościół Starokatolicki Mariawitów gromadzi w Polsce ok. 30 000 wiernych w 36 parafiach.

Na tyłach budowli sakralnych, w ogrodzie, stanęła zagroda z alpakami. Pomysł jest taki, aby zwierzęta pomagały w terapii dzieci autystycznych, z zespołem Downa oraz innymi niepełnosprawnościami. Projekt alpakoterapi powstał w ramach Centrum Integracji Społecznej przy kościele Mariawitów.

 

Muzeum Mazowieckie

Jest to najstarsze polskie muzeum powstałe w 1821 roku z inicjatywy społecznej. Zbiory prezentowane są w kilku oddzielnych budynkach.

Secesja –  na czterech piętrach secesyjnej kamienicy przy ulicy Tumskiej 8 zgromadzono kolekcję sztuki przełomu XIX i XX wieku

X wieków Płocka – w sąsiednim budynku na trzech piętrach można podziwiać historyczną wystawę „X Wieków Płocka. Płock w przestrzeni kulturowej Mazowsza, Polski, Europy”.

Art déco – Tuż obok (ul. Kolegialna 6) znajdziemy zwierającą prawie 2000 eksponatów wystawę stałą „Sztuka dwudziestolecia międzywojennego – art déco” .

Zbiory etnograficzne – stroje ludowe, tkaniny, rzeźby, ceramikę, wycinanki ludowe, itp. można oglądać w zabytkowym spichlerzu z przełomu XVIII i XIX wieku (ul. Kazimierza Wielkiego 9b). Zgromadzono tu 9500 eksponatów opowiadających o sztuce ludowej Mazowsza. Ale nie tylko, bo drugą część wystawy stanowi „Sztuka Dalekiego Wschodu. Płockie skarby buddyjskiej Azji”.

Dawna Synagoga – tu można zapoznać się z kulturą żydowską, Holokaustem, historią Żydów z Płocka i Mazowsza (ul. J. Kwiatka 7)

Godziny otwarcia Muzeum Mazowieckiego: TUTAJ

Cennik Muzeum Mazowieckiego: TUTAJ

 

Płockie Murale

W coraz większej ilości polskich miast wielkie, bezokienne ściany pokrywają się barwnymi muralami. I bardzo dobrze! Street  – art rozgościł się też w Połocku. Dziewczynę na motorze „upolowaliśmy” na ul. J. Kwiatka 14. Poszukiwaliśmy też usilnie rozsianych po mieście przez Inco Gnito kotów. Tu znaleźliśmy co prawda tylko jednego kotka, ale za to w zacnym miejscu, bo na ulicy Kociej 😉.

 

Pomniki sławnych płocczan

Innym niesamowicie pomysłowym akcentem Płocka są pomniki sławnych płocczan. O ile Bolesław Krzywousty siedzi dumnie na koniu na rzeczywiście dużym pomniku, to większość pozostałych pomników niesamowicie malowniczo i dyskretnie komponuje się w uliczkach czy na skwerach. Często są to ustawione to tu, to tam ławeczki, na których możemy posiedzieć obok premiera Tadeusza Mazowieckiego, Wacława Milke – instruktora harcerskiego i społecznika czy Jakuba Chojnackiego – zasłużonego dla Płocka działacza i prezesa Towarzystwa Naukowego Płockiego.  

 

Inne atrakcje Płocka

Małachowianka – Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego, czyli placówka uznawana za najstarszą szkołę w Polsce.

Płockie Zoo

Zalew Sobótka

Amfiteatr – Płocka Noc Kabaretowa, koncerty, występy, itp.

Mury miejskie – konkretnie ich niewielkie pozostałości

Wieża ciśnień

 

Do Płocka zawitaliśmy podczas naszej mikrowyprawy, której całość przeczytasz TUTAJ (listopad 2022)

W pobliżu warto odwiedzić:

– Skansen Osadnictwa Nadwiślańskiego: 24km

– Czerwińsk nad Wisłą – klasztor: 46km

– Wyszogród: 38km

– Sanniki: 32km

Zamek w Oporowie: 42km

Skansen w Sierpcu: 46km

 

Inne miejsca pod Warszawą warte zobaczenia znajdziesz we wpisie: Atrakcje wokół Warszawy

Wszystkie posty z województwa mazowieckiego znajdziesz tutaj: MAZOWSZE – atrakcje regionu

Inne miasta na weekend: CITY BREAK w Polsce

Więcej o ciekawych miejscach w Polsce: 

Północ Polski 

Polska Środkowa ; 

Południe Polski

 

Podobał Ci się wpis? Będzie mi bardzo miło, jeżeli podzielisz się nim ze znajomymi i zostaniesz moim stałym czytelnikiem na blogu, Facebooku i Instagramie 

 

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
0
Would love your thoughts, please comment.x