Pasym – najstarsze miasto na Mazurach

Atrakcje Warmii i Mazur

Pasym to mazurskie miasteczko leżące nad niesamowitym jeziorem Kalwa. Jego niezwykłość polega na niezmiernie poszarpanej linii brzegowej pełnej zatoczek, półwyspów, przewężeń i wklęśnięć. Mimo że nie jest ono przepływowe, czyli nie łączy się z żadnym innym jeziorem, to pływając po nim ma się wrażenie jak by się było na kilku a nie na jednym akwenie wodnym.

W dawnych czasach tereny te zamieszkiwali pruscy Galindowie. Od końcówki XIII stulecia władzę sprawowali Krzyżacy. Najpierw ulokowano w tym miejscu wieś kościelną biskupów warmińskich – Heinrichswalde (Henrykowo). Niedługo potem, w 1386 roku, Krzyżacy lokowali na prawie chełmińskim miasto, które otrzymało nazwę od imienia komtura elbląskiego, Zygfryda von Bassenheima. Późniejsze dzieje pokazują jednak, że mieszkańcy miasta nie stali murem za Krzyżakami – wręcz przeciwnie. W wojnie trzynastoletniej opowiedzieli się po stronie polskiej, w XV stuleciu przystąpili do Związku Pruskiego. Po kolejnych wojnach i pokojach Pasym na kilka lat przeszedł w ręce polskie.

Po otrzymaniu praw miejskich miasto szybko się rozwijało i wkrótce stało się ważnym ośrodkiem handlowo – rzemieślniczym. Istniał tu browar, młyn, gorzelnia i wiele warsztatów rzemieślniczych. Pasym słynął z wyrobów sukienniczych i uprawy buraka cukrowego. Niestety burze wojenne ale też i pożary oraz epidemie dżumy i cholery w kolejnych stuleciach doprowadziły miasto do coraz większego upadku. Straciło na znaczeniu na rzecz coraz prężniej rozwijającego się Szczytna.

W lutym 1807 roku stacjonował tu Napoleon wraz ze swą kilkudziesięciotysięczną armią. Kwatera Napoleona mieściła się na plebanii. „Wizyta” ta nie przysporzyła miastu ani splendoru ani szczęścia. Wręcz przeciwnie – wiązała się z grabieżami i koniecznością wyżywienia armii (dobrowolną i nieodpłatną oczywiście).

W XIX wieku Pasym podźwignął się z upadku.

W 1935 r. odwiedził Pasym Melchior Wańkowicz, zbierając materiał do książki Na tropach Smętka. 

20-lecie międzywojenne to okres w historii miasta kiedy władze postawiły na rozwój turystyki. Pasym stał się znany jako ośrodek sportów wodnych i zimowych. Był tu pensjonat, restauracja, kilka kawiarni. Była przystań wodna a nawet mała skocznia narciarska i tor saneczkowy. Po jeziorze Kalwa pływały statki. W Pasymiu istniało znów kilkadziesiąt zakładów rzemieślniczych, sklepów, były tartaki, gorzelnia, młyn parowy, cegielnia, elektrownia, wodociąg, browar, rzeźnia, mleczarnia…

Niestety… 22 stycznia 1945 r. Pasym zajęły oddziały radzieckie. 30% zabudowy legło w gruzach, ludność wysiedlono do Niemiec. Wiosną 1946 roku Pasym utracił prawa miejskie, które odzyskał ponownie dopiero w 1997 roku.

Dziś to ciche, przycupnięte nad jeziorem miasteczko. Nie ma tu licznych jak niegdyś kawiarni. Na rynku stoi tylko budka z lodami.

O bogatej historii miasta świadczy jednak wiele zabytków.

Na rynku stoi XIX-wieczny Ratusz. Stylem nawiązuje do klasycyzmu i wzorowany jest na zamku w Babelsbergu.

Niestety nie ocalała żadna z bram miejskich. Zachowały się jednak fragmenty murów obronnych miasta wzniesionych w drugiej połowie XV wieku. Fragmenty muru można znaleźć przy ulicy Kościuszki i Ogrodowej.

W parku miejskim, po przeciwnej stronie ulicy Pocztowej stoi ceglana wieża ciśnień. Została ona wzniesiona w latach 1910 – 1911. Dostawiono do niej niewielki budynek w którym mieściła się miejska łaźnia (obecnie punkt uzdatniania wody).

Na miejscu dawnego zamku krzyżackiego wznosi się wybudowany w 1876 roku kościół katolicki.

Wisienką na torcie jest jednak gotycki kościół ewangielicko-augsburski. Budowę zakończono w 1391 roku. Od czasu reformacji jest to kościół wyznania luterańskiego. Jakże dziś charakterystyczna kryta gontem wieża w kształcie hełmu powstała podczas odbudowy kościoła po pożarze pod koniec XVIII stulecia. Ołtarz główny jest w stylu późno manierystycznym, ambona barokowa z 1680 roku, gotyckie ławy z XV wieku i manierystyczne z XVII wieku, organy z XVIII wieku.

Wszystkie posty o Warmii i Mazurach znajdziesz tutaj:  WARMIA i MAZURY – atrakcje regionu

Więcej o ciekawych miejscach w Polsce: 

Północ Polski ; 

Polska Środkowa ; 

Południe Polski

Podobał Ci się wpis? Będzie mi bardzo miło, jeżeli podzielisz się nim ze znajomymi i zostaniesz moim stałym czytelnikiem na blogu, Facebooku i Instagramie 😊