Szlakiem zamków krzyżackich
Krzyżacy – Zakon Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie.
W 1243 sprowadzony nieroztropnie przez Konrada Mazowieckiego na ziemie polskie rozsiadł się na nich na długie wieki. Dopiero Hołd Pruski złożony Zygmuntowi I Staremu w 1525 roku przez Albrehta Hochenzollerna udokumentował zeświedczenie zakonu i przejście jego ziem pod protektorat polski na zasadach lenna.
Od końca XIII do początku XV stulecia rycerze zakonu, biskupi i kapituły diecezjalne wzniosły na objętych w swe posiadanie terenach kilkaset zamków. Mimo iż były to warownie w większości nadzwyczaj mocne i nowoczesne jak na swoje czasy, wiele z nich nie przetrwało próby czasu. Wiele całkowicie zniknęło, inne są dziś ledwie widocznymi fundamentami, z jeszcze innych pozostała jakaś baszta lub fragment murów… Są jednak i takie, które do dziś dnia prezentują się godnie, wzbudzają podziw i szacunek.
Krzyżacy budowali zamki głównie na Mazurach, na Pomorzu i na Warmii. W Polsce mamy więc współcześnie trzy województwa, gdzie znajdziemy krzyżackie zamki: warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie i pomorskie.
Oto lista najciekawszych zamków krzyżackich na terenie Polski, które udało nam się dotychczas zobaczyć podczas naszych wycieczek po kraju.
Spis treści
Malbork; Kwidzyn, Gniew, Lębork, Bytów, Radzyń Chełmiński; Golub, Rogóźno, Grudziądz, Szymbark, Olsztynek
Zamek w Malborku
(województwo pomorskie)
Siedziba wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego
Malbork to największa gotycka twierdza w Europie, największy ceglany zamek świata, symbol niegdysiejszej potęgi Zakonu Krzyżackiego, twierdza nie do zdobycia.
14.09.1309 roku wielki mistrz Siegfried von Feuchtwagen przeniósł swą siedzibę do Malborka. Wtedy istniejący i potężny już zamek św. Marii (Sankt Marienburg) zaczęto jeszcze bardziej rozbudowywać. Ostatecznie więc dziś oglądamy tu 3 zamki w jednym: Zamek Wysoki, Zamek Średni i Podzamcze. Wszystkie połączone potężnym systemem podwójnych murów obronnych najeżonych wieżami i basztami.
Malbork zyskał sobie sławę twierdzy nie do zdobycia. Miał tak nawet powiedzieć Kazimierz Wielki podczas wizyty w warowni. Czy takie słowa padły, do końca nie wiadomo, pewne jest jednak, że na Malbork zbrojnie nigdy nie ruszył. Pierwsze oblężenie miało miejsce po zwycięskiej dla Jagiełły bitwie pod Grunwaldem (1410). Niestety strona polska nie wykorzystała krzyżackiego zaskoczenia rezultatem bitwy, ich nieprzygotowania i niedowierzania graniczącego z otępieniem. Przez kolejne dziesięciolecia Malbork pozostawał w rękach zakonu. W końcu przeszedł jednak w ręce polskie, ale pozostał twierdzą niezwyciężoną. W 1457 roku zamek przejęli Czesi za długi (zaległy żołd żołnierzy zaciężnych) i odsprzedali Kazimierzowi Jagiellończykowi za zawrotną kwotę odpowiadającą 660 kg złota. Od tamtego czasu aż do rozbiorów stał się jedną z siedzib królów polskich.
Więcej na temat zwiedzania zamku: TUTAJ
Zamek w Kwidzynie
(województwo pomorskie)
Zamek Kapituły Pomezańskiej
Po sprowadzeniu na ziemie polskie w 1243 roku przez Konrada Mazowieckiego zakonu krzyżackiego powołano 4 diecezje. Kwidzyn stał się stolicą jednej z nich – pomezańskiej. Sto lat późnej (1320-1340) wzniesiono zamek tutejszej kapituły. Po kończącym wojnę trzynastoletnią pokoju toruńskim II (1466) większość warowni krzyżackich weszła w skład Prus Królewskich – prowincji przyłączonej do Polski. Były to między innymi Malbork, Gniew, Radzyń Chełmiński. Jednak Kwidzyn i Nidzica pozostały w rękach krzyżackich aż do 1525, kiedy to nastąpiła sekularyzacja zakonu i powstanie Prus Książęcych jako lenna Polski.
Wyróżniającym elementem kwidzyńskiego zamku jest gdanisko (dansker), czyli średniowieczna wieża sanitarna z toaletą. Została ona wybudowana pod koniec XIV wieku. Jest wysunięta poza główne mury zamku poprzez specjalny pomost o długości 50m. Tego typu latryny zachowały się jedynie w krzyżackim Kwidzynie i Malborku.
Więcej na temat zwiedzania zamku: TUTAJ
Zamek Gniew
(województwo pomorskie)
Zamek komturów krzyżackich
Zamek Gniew został zbudowany pod koniec XIII wieku i leży na wzgórzu otoczonym nurtami rzeki Wierzycy. Po czasach krzyżackich starostą był tu między innymi Hetman Wielki Koronny a potem król Polski – Jan III Sobieski (1667-1696). To stąd ruszał pod Chocim (1673), a następnie pod Wiedeń (1683). Tu przychodziły listy do ukochanej Marysieńki. Jan III Sobieski wysłuchawszy żali wybranki swego serca o chłodzie panującym w murach zamczyska nakazał wybudować na terenie podzamcza Pałac Marysieńki. Po 1772 roku było tu ponoć najcięższe więzienie w Prusach. W 1921 roku zamek został podpalony i w znacznej części spłonął. Na przełomie lat 60/70 XX w. doczekał się pierwszego etapu odbudowy, etap II rozpoczęto w 1992.
Dziś zamek Gniew tętni życiem. Przewodnicy oprowadzają grupy zwiedzających, są pokazy multimedialne, turnieje rycerskie, na terenie funkcjonuje hotel (w Pałacu Marysieńki i w budynku dawnych koszarów pruskich).
Więcej na temat zwiedzania, hotelu i innych atrakcji TUTAJ
Zamek krzyżacki w Lęborku
(województwo pomorskie)
Gotycki zamek został wybudowany w połowie XIV wieku. Był siedzibą krzyżackiego wójta. Wizytując zachodnie rubieże państwa krzyżackiego, w 1408 roku lęborski zamek odwiedził Wielki Mistrz Ulrich von Jungingen. Na przestrzeni wieków zamek był wielokrotnie przebudowywany a obecnie znajduje się w nim siedziba sądu.
Więcej o innych atrakcjach Lęborka: TUTAJ
Zamek krzyżacki w Bytowie
(województwo pomorskie)
Na wzgórzu, wśród parkowych drzew, pyszni się gotycki zamek. To siedziba krzyżackiego prokuratora zbudowany pod czujnym okiem słynnego muratora twierdzy w Malborku – Mikołaja Fellensteyna. Następnie własność książąt pomorskich, a jeszcze później budowla o całym szeregu zastosowań od pruskiego więzienia po siedzibę NKWD.
Dziś jest tu hotel, restauracja, biblioteka i niezmiernie ciekawe Muzeum Zachodniokaszubskie.
Więcej na temat zamku: TUTAJ
Radzyń Chełmiński
(województwo kujawsko-pomorskie)
Ruina zamku komturów krzyżackich
„W roku Pańskim 1234 brat i mistrz Herman, kiedy już usunął z ziemi chełmińskiej Prusów, zebrał wojsko braci i zbrojnych i wybudował zamek w Radzyniu na skraju pustkowia […], w tym miejscu, gdzie dochodziło do ciągłych najazdów Prusów i gdzie istniał dostęp do ziemi chełmińskiej. […]” (z Kroniki Ziemi Pruskiej)
Ratzin pod koniec XIII wieku został siedzibą komtura, wzniesiono zamek konwentualny. Od samego początku pełnił on bardzo ważną rolę w państwie zakonnym. Był drugą po Malborku twierdzą państwa zakonnego. To tutaj po klęsce pod Grunwaldem zdeponowano znaczną część skarbca zakonnego, miedzy innymi osobiste srebra wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena.
To właśnie na zamku w Radzyniu Chełmińskim nagrywano serial „Pan Samochodzik i Templariusze”. Stanisław Mikulski i Ewa Szykulska grali w nim role główne. Pozostałością po planie filmowym są tajemne znaki templariuszy wyryte w murze.
Radzyń Chełmiński to zamek krzyżacki. Jednak za sprawą ekranizacji książki „Pan Samochodzik i Templariusze” może nam się mylić z burzliwą historią tego zakonu i legendarnymi jego skarbami ukrytymi gdzieś po twierdzach, zamkach i kościołach Europy.
Więcej na temat zamku i zwiedzania: TUTAJ
Zamek Golubski
(województwo kujawsko-pomorskie)
Zamek komturów krzyżackich
Na wzgórzu nad Golubiem – Dobrzyniem góruje zamek krzyżacki. Widać go już z daleka. Nie sposób oprzeć się tej gotycko-renesansowej budowli i nie zajechać na rozciągnięte pod nim turniejowe błonia. Stamtąd jak na dłoni widać całe miasto, a stojąca u wrót potężna kolumbryna zaprasza do środka.
Golubski zamek stoi nad Drwęcą – rzeką, która w średniowieczu stanowiła granicę między Polską i Państwem Zakonnym. Dlatego strategiczne znaczenie golubskiej twierdzy było ogromne, a rosło wraz z nasilającym się konfliktem polsko-krzyżackim.
Po wojnie trzynastoletniej, na mocy ustaleń II pokoju toruńskiego (1466) ziemia chełmińska stała się częścią tzw. Prus Królewskich, a twierdza w Golubiu siedzibą polskich starostów.
Na początku XVII stulecia zamek w Golubiu znalazł się w rękach Anny Wazówny – siostry Zygmunta III Wazy, która to przebudowała go w stylu renesansowym. Odtąd krzyżacka twierdza stała się letnią rezydencją królewny. Obronna, graniczna warownia stała się pałacem.
Więcej na temat zamku i zwiedzania: TUTAJ
Zamek w Rogóźnie
(województwo kujawsko-pomorskie)
Krzyżacka komturia
W pobliżu Grudziądza, na wysokiej, niedostępnej skarpie stoi krzyżacki zamek. U jego stóp wije się wąska szosa, kawałek dalej jest niewielka wieś. To Rogóźno i zamek w Rogóźnie.
Każdy kto czytał choć jeden tom „Odrodzonego Królestwa” Elżbiety Cherezińskiej do zamku, w którym komturem był Zyghard von Schwarzburg, pojechać musi.
Choć dostać się tam łatwo nie jest. Do tej krzyżackiej komturii nie prowadzi bowiem żaden szlak, żadna ścieżka nawet…
Więcej na temat zamku i zwiedzania: TUTAJ
Grudziądz – ruiny zamku krzyżackiego i Wieża Klimek
Gotycki zamek, siedziba komtura – jedna z większych warowni Zakonu.
Grudziądz to miasto, którego historia sięga pierwszych Piastów, a potem przez ponad 200 lat nierozerwalnie związana jest z Zakonem Krzyżackim. W zakolu Wisły, na Górze Zamkowej Krzyżacy wznieśli w połowie XIII stulecia murowany zamek. Niedługo potem w Grudziądzu ustanowiono komturstwo.
Po 1466 roku, czyli po włączeniu Prus Królewskich do Polski, został siedzibą starostów grudziądzkich. Kilkakrotnie gościli tu królowie polscy – Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt August, Stefan Batory, Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan III Sobieski. Przebywał tu również król szwedzki Karol X Gustaw i car Piotr I Wielki.
Mimo swojej wielkości i rangi nie przetrwał do naszych czasów. Zniszczony podczas Potopu oraz wojen XVIII stulecia, został (podobnie jak zamek w Rogóźnie) po 1772 roku rozebrany na rozkaz Fryderyka Wilhelma II, a cegły z niego posłużyły na budowę Twierdzy Grudziądz – pruskiej cytadeli i więzienia.
Wtedy ocalała jedynie wieża zamkowa – Wieża Klimek, która z czasem stała się symbolem miasta. Niestety w 1945 i ta część zamku, wysadzona przez Niemców, uległa zniszczeniu.
Dziś wieża jest odbudowana, choć nastąpiło to dopiero w 2014 roku. Można na nią wejść i podziwiać panoramę miasta i Wisły. Po drodze zaś, wspinając się po krętych schodach, mamy okazję oglądać zdjęcia i ryciny dawnego Grudziądza.
O innych atrakcjach Grudziądza przeczytasz TUTAJ
Zamek w Szymbarku
(województwo warmińsko-mazurskie)
Zamek został wybudowany na miejscu dawnego grodu Prusów, na górze, od której wzięła się nazwa wsi Szymbark – z niemieckiego Schönberg, czyli piękna góra.
Wzniesiono go w początkach XIV wieku jako siedzibę proboszcza Kapituły Pomezańskiej. Po sprowadzeniu tu Krzyżaków w 1243 roku, powołano 4 diecezje: chełmińską, pomezańską, sambijską i warmińską. Podczas wojny trzynastoletniej między Koroną a Zakonem (1454-1466) był areną ostrych walk. Po Hołdzie Pruskim (1525) i sekularyzacji zakonu krzyżackiego właścicielem Szymbarka został były wielki mistrz – Albrecht Hohenzollern. Z czasem zamek stał się renesansową rezydencją, a pod koniec XVII wieku objęła go w posiadanie rodzina Finkensteinów i przebudowała w stylu barokowym. Pod koniec II wojny światowej Armia Czerwona opuszczając zamek, w którym stacjonowała, spaliła go.
Ciekawostką są tu baszty – każda w innym stylu, każda pamiątką innej epoki.
Więcej na temat zwiedzania zamku: TUTAJ
Opis wycieczki rowerowej z Siemian do Szymbarku: TUTAJ
Zamek w Olsztynku
(województwo warmińsko-mazurskie)
Gotycki, zbudowany w XIV wieku zamek był siedzibą burgrabiego, którego zadaniem było ściąganie podatków oraz kontrola biegnącego z południa na północ szlaku handlowego.
Po bitwie pod Grunwaldem zamek w Olsztynku został poddany królowi Jagielle. W kolejnych latach przechodził wielokrotnie z rąk polskich w Krzyżackie i odwrotnie. Po sekularyzacji zakonu w 1525 roku został włączony do Prus Książęcych.
W XIX stuleciu w odbudowanych w stylu neogotyckim budynkach umieszczono szkołę. Zespół szkół istnieje zresztą na zamku do dziś.
Więcej o ciekawych miejscach w Polsce:
Podobał Ci się wpis? Będzie mi bardzo miło, jeżeli podzielisz się nim ze znajomymi i zostaniesz moim stałym czytelnikiem na blogu, Facebooku i Instagramie 😊
Polecam nocleg przy zamku krzyżackim http://www.przyzamku.com
super 🙂